Ο τίτλος «Μεταξένια Συρματοπλέγματα» είναι δηλωτικός της σημασίας που αποδίδεται στις αισθήσεις, ιδίως στην αφή, στη νέα ποιητική συλλογή της Αγγελικής Δημουλή. Πλημμυρίζει από ερεθίσματα που προκαλούν νοητά τις αισθήσεις του αναγνώστη.
Δεν είναι μόνο στον τίτλο. Είναι το «σφύριγμα της θάλασσας», η «μυρωδιά του βότσαλου», τα «πήλινα κιούπια», οι «υφαντές κουρτίνες», η «αρμύρα»…
Και στον πυρήνα όλων, «το χωράφι με το βαμβάκι», η «βαμβακερή αγάπη», ο «βαμβακένιος γάμος», το «βαμβακένιο στρώμα» και το φόρεμα του γάμου από «λινάρι, βαμβάκι και μαύρο βράχο».
Είναι η περίοδος της καραντίνας και της πανδημίας του κορονοϊού. Και δεν είναι ότι έπαψαν να υπάρχουν τα ερεθίσματα. Αλλά είναι που τηρώντας τους κανόνες της «κοινωνικής αποστασιοποίησης», στερηθήκαμε πολλά.
«Τσουγκρίζουμε τα ποτήρια μας τηρώντας βέβαια τις συμβάσεις της Κοινωνικής αποστασιοποίησης», γράφει χαρακτηριστικά η ποιήτρια.
Και σε άλλο σημείο εξηγεί: «Καταργήθηκε η αφή αυτές τις 1000 ώρες. Αλλά η αφή είναι βασική αίσθηση. Την πνίξαμε σε γάντια χρώματος μπλε».
Ο κορονοϊός και τα συνεπακόλουθα συμπτώματά του, η απώλεια της όσφρησης και της γεύσης, αλλά και της αφής, λόγω της κοινωνικής αποστασιοποίησης, «άλλαξαν τη μέρα μου…Και όταν αλλάζει του καθενός η μέρα αλλάζει κι ο κόσμος μας», όπως εξηγεί η Αγγελική Δημουλή.
Το σκηνικό είναι νοσηρό. Ο βιβλιοθηκάριος «με τα γαντοφορεμένα δάχτυλα», το «ανέγγιχτο βιβλίο», οι «αγέλαστοι γείτονες», τα «ριχτάρια που ράφτηκαν από τσουκνίδα», «οι λέξεις με τα λευκά φορέματα που κρύβονται στις σκιές»… Και «το πλαίσιο της μπαλκονόπορτας έγινε η πύλη του μέσα και του έξω».
Το μπακράουντ είναι δυστοπικό και οι αγωνίες για τη νέα μητέρα και τη σύζυγο, τη σύγχρονη γυναίκα, για την οποία μιλούν τα «Μεταξένια Συρματοπλέγματα» πληθαίνουν.
Είναι η δυσοίωνη εποχή κατά την οποία ο όρος «γυναικοκτονία» εδραιώνεται, τουλάχιστον στον δημοσιογραφικό λόγο. Η πίεση που δέχεται η γυναίκα πολλαπλασιάζεται.
Σπάνια μεν πεθαίνει από τα χτυπήματα του συντρόφου της. Ωστόσο, συχνά αργοπεθαίνει από την καθημερινή βία, λεκτική ή μη των ανδρών -πατεράδων, συζύγων, προϊσταμένων, εργοδοτών- ή ακόμη από τη βία που εκφράζεται με τη σιωπή, την αδιαφορία, την αποξένωση στο στενό οικογενειακό περιβάλλον που με την καραντίνα έγινε στενότερο…
Γράφει η Α. Δημουλή:
«Ο βαμβακένιος γάμος μας ποτίστηκε με λάσπη και κοχύλια που γδέρνουν. Μαριονέτα με φωνάζουν τα παιδιά και οι συγγενείς και με ταΐζουν κεχρί και κέρινα τζιτζίκια. Λίγο τραβάς την κλωστή μου κι αρχίζω να χορεύω στα χρώματα που μού ‘βαλες στα χείλη. Γάμος κάτωχρος».
Και σε άλλο σημείο, αναφέρει: «Ένα ποτήρι κώνειο να ξεδιψάσουμε, γλάροι αχυρένιοι προσποιούντανε τα σκιάχτρα. Στο βαμβακένιο στρώμα μας, ύπνος χαροκόπος, ύπνος άκοπος».
Το μεγάλο «γιατί» είναι βέβαια πάντα εκεί, μαζί με την αδήλωτη ελπίδα, που όμως αργοπεθαίνει και αυτή, για επιστροφή στο πάντα καλύτερο, για τη συντροφική σχέση, χθες:
«Τι να γίνε άραγε εκείνο το χωράφι με βαμβάκι; Τότε που κάτω απ’ τη σκιά του χαρταετού είδαμε κόκκινη βροχή να το μουσκεύει; Βαμβακερή μου αγάπη, καληνύχτα».
Πλήθος οι αγωνίες της γυναίκας-μητέρας και για το παιδί. «Έμαθε να μιλά κλεισμένο στο δυάρι», και «να λέει σ’ αγαπώ μέσα από οθόνες» και «να στέλνει φιλιά»…, ενώ «του έκαναν τόση εντύπωση οι μαργαρίτες στο μπαλκόνι όταν τις άγγιξε».
Και όμως, είναι το ίδιο παιδί που δεν έπρεπε «να μάθει ποτέ του κόσμου τον λυγμό» ούτε «πόσο ακριβά κοστίζουν οι λέξεις». «Μεγαλωμένο σε θαλασσί κρεβάτι» και «ντυμένο ψαράκι, πλώρη έβαλε για της λιβελούλας τ’ όνειρο».
Το παιδί είναι η «ομορφιά» του κόσμου που «γλύκανε τις νύχτες», «χόρτασε κάθε διψασμένη ευχή» και πρόσφερε καταφύγιο:
«Στο πρώτο σου τιτίβισμα πλάσαμε έναν κόσμο αλλιώτικο. Κρυφτήκαμε εκεί. Ακόμα και σήμερα ξεγελάμε τις σελίδες της μοίρας και της μνήμης», γράφει η Α. Δημουλή.
Το παιδί και το παιδικό παιχνίδι του είναι ο καταλύτης και μέσα από αυτό εκφράζονται τα συναισθήματα ή και οι τερατογενέσεις αυτής της «δίσεκτης» εποχής.
Όπως γράφει η ποιήτρια: «Κρατάς ένα μπαλόνι χεράκι. Είναι ένα γάντι που φουσκώσαμε μιας και δεν μπορούμε να βρούμε παιχνίδια και μπαλόνια. Είναι μωβ ανοιχτό της λεβάντας και φουσκωμένο μοιάζει με στρουμπουλό σύμβολο της αγανάκτησης».
Και είναι η ανάγκη να μην χαθεί η μνήμη, η εμπειρία να μεταφερθεί, η επόμενη γενιά να ξέρει, να μάθει. Είναι ίσως η ελπίδα η επόμενη γενιά να τα κάνει όλα καλύτερα, που γεννά την ανάγκη για την ποίηση:
«Θέλω να τα γράφω για να στα δώσω όταν θα σαι μεγάλος και θα ξέρεις να διαβάζεις αλλά δε θα θυμάσαι», γράφει η Α. Δημουλή.
Αυτή την ποίηση-λυγμό η ποιήτρια αρχικά μας καλεί να την «αφήσουμε στην άκρη», μέχρι οι στίχοι «να γίνουν νερό» και «αλφαβήτα» και μόνο τότε, όπως λέει η ίδια «θα γείρουμε στον ώμο της καθώς γριά θα μας διηγείται ιστορίες».
Παρά το αρχικό κάλεσμα σε «γαϊτανάκια» και «βράδια με φωτιές» η νέα ποιητική συλλογή της Αγγελικής Δημουλή, απολαυστική για τα παιχνίδια με τις αισθήσεις και τις λέξεις, μάς ρίχνει στα βαθιά της κρίσης της εποχής. Αποτελεί σημαντικό αποτύπωμα της σύγχρονης γυναικείας οπτικής.
Βιογραφικά στοιχεία
Ταξίδεψε στο Παρίσι αποκτώντας Master2 στη νεοελληνική λογοτεχνία και έζησε εκεί για αρκετά χρόνια.
Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί σε ανθολογίες και περιοδικά της δυτικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και των Βαλτικών χωρών. Μεταφράζει ποίηση από τα γαλλικά και τα αγγλικά και συμμετέχει σε διεθνή φεστιβάλ ποίησης.
Τον Σεπτέμβρη του 2014 ήταν η επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας στο διεθνές project «Ο δρόμος του Κεχριμπαριού» στη Ρίγα της Λετονίας.
Το ποίημά της «Λογοκρισία» περιλήφθηκε στην ποιητική ανθολογία των ΕΛΤΑ Ο ταχυδρόμος φέρνει γράμματα ποιήματα. Το 2011 κυκλοφόρησε η ποιητική της συλλογή Έρδυλον, το 2015 η συλλογή τα Ετερόφωτα και το 2019 η συλλογή Θέναρ.
Διδάσκει λογοτεχνία καθώς και ελληνική γλώσσα σε προσφυγικό και μεταναστευτικό κοινό. Ασχολείται, επίσης, επαγγελματικά με τη μετάφραση, την επιμέλεια και τη διόρθωση βιβλίων. Έχει γνωρίσει στο ελληνικό κοινό τους Τουρκοκύπριους ποιητές και ιδίως τη Νεσιέ Γιασίν.
Πληροφορίες: Μεταξένια Συρματοπλέγματα, Αγγελική Δημουλή, εκδόσεις Διάνοια, Οκτώβριος 2022
Αφήστε μια απάντηση