Βρέχει γριές και άλλες ιστορίες-Δανιήλ Χαρμς

Τι συμβαίνει όταν μια άγνωστη γριά με ένα τεράστιο ρολόι που τη συνάντησες πριν λίγο σε δρόμο της Πετρούπολης έρχεται να πεθάνει στο δωμάτιό σου; Και αν βγεις έξω μέχρι να δεις τι θα κάνεις γνωρίσεις μια κοπέλα και ερωτευτείς κεραυνοβόλα; Τότε σίγουρα μιλάμε για μια κατάσταση τουλάχιστον παράδοξη..

Τέτοιες καταστάσεις μας παρουσιάζει στις ιστορίες του ο Δανιήλ Χαρμς στο βιβλίο «Βρέχει γριές και άλλες ιστορίες» των εκδόσεων Κοβάλτιο. Καταστάσεις που σε πρώτη ανάγνωση βασιλεύει το παράλογο με την εξής όμως ιδιαιτερότητα: Το πλέξιμο της πραγματικότητας με τα σουρεαλιστικά στοιχεία είναι αρμονικό.

Έτσι, όταν σε μια ιστορία χρειάζεται το πόστο στο ταμείο να καλυφθεί από μια νεκρή υπάλληλο – με απόφαση του διευθυντή- για να μην ταραχθεί η λειτουργία του καταστήματος, δεν μας κάνει καμία εντύπωση η σκληρότητα αυτής της εικόνας. Ναι, στις μέρες μας όλα είναι πιθανά αλλά πόσο προφητικά ήταν αυτά την περίοδο που έζησε ο συγγραφέας (1905- 1942)

Ο Χαρμς δεν φοβάται να τα βάλει με τα στραβά της κοινωνίας που πορεύεται διαχρονικά με τα ίδια κουσούρια. Μια γυναίκα που είναι μόνο γνωστή ως «γυναίκα καθηγητή» σε ένα αστικό περιβάλλον ή ένας ιππότης που πολέμησε για την πατρίδα του και έμεινε ανάπηρος πρώτος βαθμού καθώς τραυμάτισε στο μέτωπο τα αχαμνά του.

Οι ιστορίες του θυμίζουν έντονα τους σατυρόμυθους του Σαλτικόφ-Στσεντρίν που έχουν ωστόσο πρωταγωνιστές ζώα και όχι ανθρώπους. Προσωπικά στο μυαλό μου τον χαρακτηρίζω επίσης ως τον λογοτεχνικό πατέρα του Μπρόντιγκαν με το «Ψάρεμα της πέστροφας στην Αμερική» να προέρχεται από την ίδια προσέγγιση.

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με μερικά μίνι θεατρικά που πραγματικά αποτελούν αποκάλυψη με τα ευρήματα του συγγραφέα. Μέσα σε λίγες γραμμές, η εικόνα και το μήνυμα που φτάνει στον αναγνώστη-θεατή είναι τόσο έντονα που άλλοι δεν το καταφέρνουν σε εκατοντάδες σελίδες.

Δυστυχώς ο Δανιήλ Χαρμς δεν έχει ακόμη τη θέση που θα του άξιζε στις ανθολογίες του Ρωσικού Διηγήματος. Ο θάνατός του φρόντισε να ξεπεράσει τις ιστορίες του. Κατέληξε στο νοσοκομείο των φυλακών της Πετρούπολης καθώς τον… ξέχασαν και πέθανε από την πείνα.

Ευτυχώς δεν ξεχάστηκε ο ίδιος και το έργο του. Ό,τι αξίζει δεν χάνεται. Αν έγραφε την ιστορία της ζωής του σίγουρα θα παρομοίαζε τον εαυτό του ως σπάνιο βιβλίο που από τύχη διασώθηκε στο χρόνο λίγο πριν την πολτοποίηση.

Πληροφορίες: Βρέχει γριές και άλλες ιστορίες-Δανιήλ Χαρμς, μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας, εκδόσεις Κοβάλτιο, χρονολογία έκδοσης: Οκτώβριος 2019.