Αν ήταν μυθοπλασία θα είχαμε να κάνουμε μια εντυπωσιακή περιπέτεια καταιγιστικής δράσης, ωστόσο το «Μια φυσιολογική ζωή» αφορά την πραγματικότητα, είναι η βιογραφία με την οποία επανασυστήνεται στην ελληνική κοινωνία ο διαβόητος «κακοποιός» Βασίλης Παλαιοκώστας.
Σε εισαγωγικά η λέξη κακοποιός, γιατί συνιστά ένα βασικό άξονα της ιστορίας που διηγείται ο Βασίλης Παλαιοκώστας. Ο οποίος μας λέει – τουλάχιστον πειστικά – ότι λέξεις όπως «κακοποιός», «εγκληματίας», «παράνομος», περιγράφουν εντελώς διαφορετικές έννοιες.
Η δική του περίπτωση είναι η τελευταία, εκείνη του ανθρώπου που έχει επιλέξει να ζει εκτός νόμου. Μια καλύτερη λέξη να το περιγράψει ίσως ήταν στην αγγλική γλώσσα ο “outlaw”, όρος που είχε καθιερωθεί στην αμερικανική Δύση για όσους έθεταν εαυτούς εκτός της υποχρέωσης να τηρούν τους νόμους, αλλά ως συνέπεια και εκτός της προστασίας τους.
Στις παραπάνω από 600 σελίδες του βιβλίου, περιλαμβάνονται οι πλέον εντυπωσιακές ιστορίες των αστυνομικών δελτίων των 90’s και 00’s, μεταξύ των οποίων οι απαγωγές των επιχειρηματιών Χαΐτογλου και Μυλωνά, η μεγάλη ληστεία στη Καλαμπάκα και φυσικά οι δύο αποδράσεις με ελικόπτερο από τον Κορυδαλλό. Δοσμένες όλες μέσω δράσης που κόβει την ανάσα και με κάθε μικρή λεπτομέρεια που θα έριχνε φως στις ιδιαίτερες πτυχές της ψυχής των ηρώων ενός εξαιρετικά διεισδυτικού αστυνομικού μυθιστορήματος.
Βασικό πλεονέκτημα του βιβλίου αποτελεί ο τρόπος γραφής που σε κάνει να θες να διαβάσεις «μία σελίδα ακόμα», να αναζητάς «να δω τι θα γίνει μετά», παρόλο που πρόκειται για γεγονότα τα οποία είναι γνωστά και ειδικά η γενιά των 35+ μπορεί εύκολα να ανακαλέσει την έκβασή τους.
Αν θέλαμε να διακρίνουμε κάποιο μειονέκτημα, αυτό θα ήταν η απουσία της γυναίκας, ίσως και κάποιες εκφράσεις που παραπέμπουν μια αίσθηση ναρκισσισμού. Το δεύτερο είναι πολύ πιθανό να συνιστά αυστηρά προσωπική κρίση, ωστόσο το γεγονός ότι το σύμπαν της παρανομίας του Παλαιοκώστα είναι ένας καθαρά ανδροκρατούμενος κόσμος αποκλείει ορισμένες τυπικές ανθρώπινες συνθήκες, όπως η γοητεία, το σεξ και φυσικά ο έρωτας, αφήνοντας μια αίσθηση κάποιας «έλλειψης».
Και στα στοιχεία αυτά εξαντλείται οτιδήποτε μπορεί να προσάψει κανείς σε ένα βιβλίο το οποίο τελικά ξεπερνά κατά πολύ την προσωπική ιστορία ενός ανθρώπου, την λεπτομερή περιγραφή του κόσμου της παρανομίας, ή τις «περιπέτειες» ενός κυνηγημένου, και καταλήγει να είναι μια σπουδή πάνω στη δύσκολη και ίσως και απρόσιτη έννοια της ελευθερίας.
Πρώτα από όλα, στις σελίδες του «Μια φυσιολογική ζωή» ξεγυμνώνεται με κάθε πιθανό τρόπο η – εσκεμμένη – αστοχία του λεγόμενου σωφρονιστικού συστήματος. Περιγράφεται λεπτομερώς πώς στα υποτιθέμενα «καταστήματα σωφρονισμού», τις γνωστές μας φυλακές, συστηματικά και συνειδητά συντελείται – επί καθημερινής βάσεως και διεξοδικά – η απέκδυση κάθε έννοιας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Καταστάσεις σαφώς γνωστές (πρώτο έρχεται πάντα στο μυαλό το αξεπέραστο δοκίμιο του Φουκώ για τη γέννηση της φυλακής), τις οποίες ο Βασίλης Παλαιοκώστας περιγράφει με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για να εξαλειφθεί και η τελευταία αμφιβολία ότι στα πλαίσια και στις πρακτικές ενός τέτοιου σαδιστικού θεσμού θα μπορούσε κανείς ποτέ να αποκτήσει την παραμικρή «σωφροσύνη».
Και με αναβαθμό το βασανιστικό σύστημα που αποκαλεί εαυτόν «σωφρονιστικό», ο εκτός νόμου Παλαιοκώστας εφορμά διαλεκτικά σε μια ευρύτερη κριτική της έννοιας της ελευθερίας, όπως αυτή περιγράφεται στο σύγχρονο δυτικό πολιτισμό.
Πέρα από τα προφανή, για την αναπαραγωγή ενός εν γένει διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος, για τον αποκλεισμό της ευρύτερης κοινωνικής μάζας από την πολιτική ζωή, για τον επίπλαστο τρόπο επιλογής εντός ενός περιορισμένου πλαισίου μη επιλογών, την ίδια ακριβώς ώρα διερωτάται για καθημερινές συνθήκες όπως το πώς γίνεται να ζει κάποιος σε ένα τσιμεντένιο κουτί και ποια ελευθερία περιέχεται σε μια ύπαρξη που καταναλώνεται επί ώρες καθημερινά μπροστά από ένα κουτί.
Η μαγεία του βιβλίου και η λογοτεχνική του – εμφανώς υψηλή – αξία έγκειται στο γεγονός ότι ακόμα και αν ακούγονται ως κοινότυπες αναζητήσεις, στην περίπτωση του Παλαιοκώστα προκύπτουν διαλεκτικά συνδεδεμένες εντός των καταστάσεων που περιγράφει. Όσο ιδιαίτερες κι αν είναι οι καταστάσεις αυτές, όσο κι αν αφορούν σε ένα ειδικό κοινωνικό υποσύνολο (παρανομία), οι θεματικές της ελευθερίας προκύπτουν αβίαστα, έρχονται ως λογική συνέπεια και ο «κακοποιός» απλώς τις εκφράζει όταν ο αναγνώστης τις έχει ήδη σκεφτεί από μόνος του.
Χαρακτηριστικό άλλωστε του βιβλίου είναι το σημαντικό μέρος που αναλώνεται στις εμπειρίες του Βασίλη Παλαιοκώστα στη φύση, ενώ σημείο κλειδί της ιστορίας του καταλαμβάνουν δύο ταξίδια στο εξωτερικό.
Πρόκειται για δύο ταξίδια που δεν έχουν καμία σχέση με την παρανομία, που τα έκανε για να γνωρίσει τον κόσμο και τα οποία παρουσιάζονται εμβόλιμα στις σελίδες του «Μια φυσιολογική ζωή», παρακάμπτοντας τη χρονολογική σειρά της αφήγησης.
Έχοντας συγκολλητικό ρόλο στη συνολική αφήγηση του βιβλίου, μέσα από αυτά ο Παλαιοκώστας θεμελιώνει το μεγαλύτερο ταξίδι, το διαρκές των ανθρώπων, της αναζήτησης της ελευθερίας. Εκείνο που, όπως υπονοεί, καθορίζει τελικά μια ζωή ως «φυσιολογική», αυτό που διαχωρίζει τη «φυσιολογική ζωή» από μια ζωή που δεν την έζησε κάποιος.
Πληροφορίες: Μια φυσιολογική ζωή – Δράσεις και αποδράσεις ενός επικηρυγμένου. Βασίλης Παλαιοκώστας. Εκδόσεις των Συναδέλφων. Χρονολογία έκδοσης: Ιούνιος 2019.
.
Αφήστε μια απάντηση