Ο χορευτής του νερού – Τα-Νεχάσι Κόουτς

Εάν ένα θέμα είναι επίκαιρο προς συζήτηση αυτή την περίοδο, τότε αυτό είναι του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Στην Ευρώπη τα alt – right ξενοφοβικά κόμματα βρίσκουν ολοένα και περισσότερη απήχηση, ο «ορμπανισμός» κερδίζει έδαφος, ενώ στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού ο Τραμπ έφυγε, αλλά ο «τραμπισμός» παρέμεινε. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ένα λογοτεχνικό βιβλίο που μιλά για τον αγώνα των μαύρων σκλάβων στις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα για την απόκτηση της πολυπόθητης ελευθερίας δεν μπορεί παρά να είναι εύστοχη επιλογή.

Και αυτό, επειδή Ο χορευτής του νερού όχι μόνο βάζει τις φυλετικές διακρίσεις στο μικροσκόπιο, αλλά κυρίως ξύνει τις ενοχλητικές πληγές του ρατσισμού, φέρνει στο προσκήνιο τις βαναυσότητες και τις κακουχίες που πέρασαν οι μαύροι άνθρωποι αναζητώντας την ισότητά τους. Ο Τα-Νεχάσι Κόουτς (Ta – Nehisi Coates) δε, δεν στέκεται μόνο στο δίπολο πλούσιοι λευκοί – φτωχοί μαύροι, αλλά εξετάζει μέσω του λογοτεχνικού του έργου τις υπόλοιπες «ράτσες», αυτές των «Παρακατιανών», των ξεπεσμένων μαύρων που συνεργάζονται με τους δυνάστες, αλλά και των λευκών που κατανοώντας την αδικία στέκονται δίπλα στους μαύρους και δίνουν (υπόγειες) μάχες για την ελευθερία τους.

Ο χορευτής του νερού, ο Χάιραμ Γουόκερ γεννήθηκε σκλάβος στη Βιρτζίνια.Μέσω μιας περίεργης διαδρομής από το σπίτι του πατέρα του θα καταλήξει στον πυρήνα του υπόγειου πολέμου κατά της δουλείας. Εκεί θα αναμετρηθεί όχι μόνο με τους εχθρούς, αλλά και με τον ίδιο του τον εαυτό. Περαιτέρω, θα χρειαστεί να βάλει προτεραιότητες, να τιθασεύσει τη φανταστική του δύναμη, να πάρει το ρίσκο της επιστροφής στη Βιρτζίνια που τόσο τον πλήγωσε, αλλά παραμένουν σε αυτή δικοί του άνθρωποι.

Αν κάτι ξεχωρίζει στο βιβλίο είναι η πλοκή. Από την πρώτη στιγμή δημιουργούνται εικόνες που χωρούν σε κινηματογραφικά καρέ, όπως αυτή των πλούσιων λευκών που στις συναθροίσεις ταπεινώνουν τους υπηρέτες, επειδή απλώς βαριούνται ή μια αντίστοιχη που περιγράφει τα πρώτα, επίπονα βήματα του Χάιραμ προς την απευλευθέρωσή του. Από την άλλη, αν και επιφανειακά, καθότι πρόκειται για λογοτεχνικό κείμενο και όχι δοκιμιακό, έχει ενδιαφέρον το πώς εμπεδώνεται η ταυτότητα του Χάιραμ, το ποιους και πώς ορίζει ως οικογένεια, το πώς μέσω της προσωπικής του μνήμης και των αναμνήσεων με τη μητέρα του ανακινεί τη συλλογική προσπάθεια των μαύρων να σπάσουν τα δεσμά τους.

O Τα-Νεχάσι Κόουτς φαντάζεται στο βιβλίο του έναν υπόγειο και μυστικό πόλεμο του λαού του που «χρωματίζεται» με τη μαγική δύναμη του πρωταγωνιστή να χορεύει στο νερό, πραγματοποιώντας έναν παραδοσιακό χορό της φυλής του. Οι τελετουργικές διαδικασίες έχουν λογοτεχνικό ενδιαφέρον, αλλά – καθότι το βιβλίο καταπιάνεται με ένα θέμα ιστορικών προεκτάσεων, αυτό της δουλείας των μαύρων στις ΗΠΑ – ίσως το κομμάτι των βαμμένων με αίμα αγώνων τους μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.

Πληροφορίες: Ο χορευτής του νερού, συγγραφέας Τα-Νεχάσι Κόουτς (Ta – Nehisi Coates), εκδόσεις Ίκαρος, μετάφραση Βάσια Τζανακάρη, χρονολογία έκδοσης Φεβρουάριος 2021.